O Kρίσιμος ρόλος της διατροφής στην τρίτη ηλικία

Υπολογίζεται ότι έως και το 20% των ηλικιωμένων στην Ελλάδα διατρέχει κίνδυνο δυσθρεψίας, με υψηλότερη συχνότητα σε νοσοκομεία ή μονάδες φροντίδας

Η επάρκεια στην πρωτεΐνη, η επιλογή της μεσογειακής διατροφής, η πρόληψη της αφυδάτωσης και η έγκαιρη αναγνώριση μικροθρεπτικών ελλείψεων, όπως π.χ. βιταμίνης D, είναι τα βασικά «συστατικά» για τη διατήρηση υγείας, λειτουργικότητας και ποιότητας ζωής στην τρίτη ηλικία. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα των Μεγαλύτερων Ηλικιακά Ανθρώπων 2025 που εορτάστηκε προχθές, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία εστιάζει στη διατροφή στην τρίτη ηλικία, μία περίοδος του ανθρώπου που χαρακτηρίζεται από αυξημένο κίνδυνο υποθρεψίας, σαρκοπενίας και εμφάνισης χρόνιων προβλημάτων υγείας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, «η διαδικασία της γήρανσης συνοδεύεται από φυσιολογικές αλλαγές όπως μειωμένη όρεξη, απώλεια μυϊκής μάζας και λειτουργικότητας, καθώς και αυξημένο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης».

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ

Υπολογίζεται ότι έως και το 20% των ηλικιωμένων στην Ελλάδα διατρέχει κίνδυνο δυσθρεψίας, με υψηλότερη συχνότητα σε ειδικά περιβάλλοντα, όπως νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης και μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Οσον αφορά την κοινότητα, ο κίνδυνος δυσθρεψίας είναι χαμηλότερος αλλά παραμένει σημαντικός, με περίπου 5,8% των μεγαλύτερων ηλικιακά ατόμων να θεωρούνται υποσιτισμένα. Παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν τη γνωστική έκπτωση, την κοινωνική απομόνωση και τις χρόνιες ασθένειες.

Η επαρκής πρόσληψη πρωτεΐνης θεωρείται κρίσιμη για την πρόληψη και αντιμετώπιση της σαρκοπενίας. Συστήνεται ημερήσια πρόσληψη 1,0-1,2 γρ. πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους για υγιείς ηλικιωμένους, ενώ σε περιπτώσεις σαρκοπενίας ή υποθρεψίας συνιστώνται 1,2-1,5 γρ. Επιπλέον, μελέτες δείχνουν ότι η κατανομή της πρωτεΐνης ανά γεύμα σε ποσότητες ≥25-30 γρ. βελτιώνει τη μυϊκή πρωτεϊνοσύνθεση και μειώνει τον καταβολισμό. Ο συνδυασμός υψηλής πρόσληψης πρωτεΐνης με άσκηση αντίστασης έχει αποδειχθεί αποτελεσματικός στην αύξηση της μυϊκής δύναμης και της λειτουργικότητας. Επιπλέον, η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης, ελαιόλαδο και ψάρια, έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων και γνωστικής έκπτωσης στους ηλικιωμένους.

Η αφυδάτωση αποτελεί συχνό πρόβλημα, λόγω μειωμένης αίσθησης δίψας και λήψης διουρητικών φαρμάκων. Προτείνεται τακτική εκτίμηση της ενυδάτωσης και κατανάλωση μικρών ποσοτήτων υγρών καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σχετικά με τα μικροθρεπτικά συστατικά, οι ελλείψεις σε βιταμίνη D και Β12 είναι οι πιο διαδεδομένες στην τρίτη ηλικία. Η συμπλήρωση βιταμίνης D έχει συσχετιστεί με μείωση του κινδύνου πτώσεων σε ηλικιωμένους με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα. Σε περιπτώσεις δυσφαγίας, η υφή των τροφών πρέπει να προσαρμόζεται ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος πνιγμονής, με τη συμβολή λογοθεραπευτή και διαιτολόγου. Σε χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης και η χρόνια νεφρική νόσος, οι γενικές οδηγίες πρέπει να εξατομικεύονται σύμφωνα με τις ιατρικές ανάγκες.

Τέλος, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία επισημαίνει την ανάγκη επιμελούς φροντίδας της στοματικής υγείας, γιατί ασθένειες του στόματος όπως η τερηδόνα, η περιοδοντική νόσος, η απώλεια δοντιών, η ξηροστομία και λειτουργικές δυσκολίες της μάσησης έχουν ως αποτέλεσμα να επηρεάζονται δυσμενώς η γενικότερη υγεία των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας αλλά και η ποιότητα διατροφής και ζωής τους.