Οδοντιατρεία κοινωνικών ιατρείων: έκτακτη ανάγκη μπροστά στο κενό της πρωτοβάθμιας περίθαλψης της στοματικής υγείας

«Χαμογελάτε, γιατί τα δόντια σας δεν είναι φτιαγμένα μόνο για να τρώτε ή να δαγκώνετε», είχε πει ο Man Ray, γνωστός Αμερικανός φωτογράφος. Οι Έλληνες όμως, την εποχή της κρίσης, άρχισαν να παραμελούν το χαμόγελό τους και ό,τι έχει να κάνει την στοματική τους υγιεινή, με προεκτάσεις για την συνολική υγεία τους γνωστές και διόλου ευκαταφρόνητες. Η στοματική υγεία αποτελεί τον καθρέφτη της γενικότερης υγείας των ανθρώπων, υπογραμμίζει η επιστημονική κοινότητα και σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, 1400 συστημικά νοσήματα δίνουν πρόωρες εκδηλώσεις από το στόμα, καθιστώντας τον ρόλο της οδοντιατρικής περίθαλψης στην γενική υγεία του ανθρώπου, αποφασιστικό.

Στο πλαίσιο της πρόσφατης διεθνούς συνεργατικής Μελέτης της Παγκόσμιας Επιβάρυνσης των Ασθενειών (1990-2010), διαπιστώθηκε ό,τι η μη θεραπευμένη καταστροφή των σκληρών οδοντικών ιστών αποτελεί την πιο συχνή πάθηση από το σύνολο των 291 παθήσεων που μελετήθηκαν. Όπως φαίνεται από τις σχετικές πανελλαδικές έρευνες, η συχνότητα της πάθησης είναι τέτοια που δεν είναι καθόλου υπερβολή αν πούμε πως η στοματική κατάσταση των Ελλήνων παρουσιάζει σαφή επιδείνωση. Ένα παράδειγμα είναι η τερηδόνα, νόσος που επηρεάζει τη στοματική υγεία, αλλά και τους γενικότερους δείκτες υγείας. Τα στοματικά νοσήματα, όπως συμπεραίνεται από τις έρευνες, συναρτώνται άμεσα με κοινωνικές ανισότητες, προσβάλλοντας τα κατώτερα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα για τα οποία η οδοντιατρική φροντίδα αποτελεί “πολυτέλεια”. Ενδεικτικό είναι ότι το 80% των σοβαρών προβλημάτων τερηδόνας στη χώρα μας, εντοπίζονται στο 20% του πληθυσμού.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποίησε η Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία με σκοπό την καταγραφή των οδοντιατρικών προβλημάτων και των αναγκών του πληθυσμού, η εικόνα της οδοντιατρικής υγεία σε άτομα ηλικίας 35-44 ετών και 65-74 ετών είναι η εξής: Mόνο το 0,7% ηλικίας 35-44 ετών και το 0,1% ηλικίας 65-74 ετών ήταν ελεύθερα τερηδόνας και μόνο το 11,8% των ενηλίκων 35-44 ετών και το 6,4% των ενηλίκων 65-74 ετών έχουν υγιές περιοδόντιο. Χαρακτηριστικό είναι πως το 34,5% των μεσηλίκων και το 43,3% των ατόμων τρίτης ηλικίας δήλωσε ότι συνηθίζει να επισκέπτεται τον οδοντίατρο μόνο σε περίπτωση πόνου ή για την αντιμετώπιση άλλου οξέως προβλήματος. Αξίζει επίσης να υπογραμμιστεί ό,τι στην ομάδα ηλικίας 65-74 ετών παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές του δείκτη τερηδόνας κατά επίπεδο εκπαίδευσης και μηνιαίο εισόδημα, και το 38,2% των μεσηλίκων και το 42,9% των ατόμων τρίτης ηλικίας δεν είχε καλύψει τις προσθετικές του ανάγκες. Στην ομάδα ηλικίας 65-74 ετών το ποσοστό εκείνων που είχε ανάγκη προσθετικής αποκατάστασης ήταν υψηλότερο το 2013 σε σχέση με το 2004. Με δεδομένο το υψηλό κόστος των προσθετικών αποκαταστάσεων, είναι προφανές πως οι διαφορές αυτές στο αποτέλεσμα μεταξύ των δύο μελετών οφείλονται στην οικονομική κρίση.

Αισθητή επιδείνωση παρουσιάζει και η στοματική υγεία και των παιδιών, τα οποία εμφανίζουν υψηλά ποσοστά αναγκών οδοντιατρικής φροντίδας, που μένει χωρίς αντιμετώπιση. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στη χώρα μας είναι το αποτέλεσμα της δράσης 50 εθελοντών οδοντιάτρων των «Γιατρών του Κόσμου», οι οποίοι τα τελευταία δύο χρόνια από τον Φεβρουάριο του 2013 έως τον Μάρτιο του 2015, στο πλαίσιο του προγράμματος πρόληψης, ευαισθητοποίησης και θεραπείας που εφαρμόστηκε σε 66 Δημοτικά Σχολεία του Δήμου της Αθήνας, εξέτασαν συνολικά 9.382 παιδιά και πραγματοποίησαν οδοντιατρικές παρεμβάσεις σε 22.281 δόντια.

Δυστυχώς τα στατιστικά δεδομένα παρουσιάζουν μια κατάσταση της στοματικής υγείας των παιδιών που δεν είναι καθόλου ικανοποιητική, και η οποία αναδεικνύει το μεγάλο κενό και τη μεγάλη ανάγκη παρέμβασης που υπάρχει στο ζήτημα. Βάσει της οδοντιατρικής καταγραφής, παρουσιάστηκαν σε ποσοστό 81% περιστατικά που χρήζουν οδοντιατρικής παρακολούθησης και σε ποσοστό 34% περιστατικά που χρήζουν ορθοδοντικής παρέμβασης. Τα περιστατικά παιδιών με καλή ή πολύ καλή στοματική υγεία άγγιζε μόνο το ποσοστό του 15% από το σύνολο των παιδιών.

Η κάλυψη της οδοντιατρικής φροντίδας από πλευράς πολιτείας είναι ανύπαρκτη στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Η Οδοντιατρική φροντίδα μένει ανασφάλιστη, ως εκ τούτου τα ελληνικά νοικοκυριά είναι υποχρεωμένα να πληρώνουν από την «τσέπη τους» όλο το κόστος για την οδοντιατρική τους περίθαλψη που αντιστοιχεί περίπου στο 34% των χρημάτων που διαθέτει κάθε νοικοκυριό για δαπάνες υγείας. Αν και όλοι οι πολίτες έχουν τις ίδιες ανάγκες οδοντιατρικής θεραπείας, οι ανασφάλιστοι έχουν δύο έως πέντε φορές περισσότερες εξαγωγές και ανάγκες προσθετικής αποκατάστασης δοντιών απ΄ ό,τι έχουν οι ασφαλισμένοι. Εύλογα λοιπόν, τα Κοινωνικά Ιατρεία της χώρας, 39 στον αριθμό όπως έχουμε καταγράψει μέχρι σήμερα, δέχονται μεγάλο αριθμό ανθρώπων με ελλειμματική στοματική υγεία, που είτε αδυνατούν να καταβάλουν το τίμημα μιας οδοντιατρικής επίσκεψης είτε είναι ανασφάλιστοι. Αυτή τη στιγμή, στο Λεκανοπέδιο Αττικής, εκτός του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού-Αργυρούπολης, οδοντιατρικές υπηρεσίες παρέχονται στο ΚΙΦ Αθήνας, στα Κοινωνικά Ιατρεία Νέας Σμύρνης, Σαλαμίνας, , Χαλανδρίου, Περιστερίου, στο Αλληλέγγυο ιατρείο Πειραιά (Κορυδαλλός) και όπως μαθαίνουμε, σύντομα θα λειτουργήσει και στο ΚΙΦ Ν.Φιλαδέλφειας.

Η ιστορία του οδοντιατρείου του ΜΚΙΕ ξεκινά να γράφεται το Νοέμβρη του 2012 με εννέα οδοντιάτρους και έναν παιδοδοντίατρο. Κάθε εβδομάδα η γραμματεία κατέγραφε περίπου εικοσιτέσσερις επισκέψεις από ενηλίκους και τέσσερις επισκέψεις από παιδιά. Το 2013 οι οδοντίατροι αυξάνονται σε δεκατέσσερις και σε τρεις παιδοδοντιάτρους. Παράλληλα το ΜΚΙΕ κατάφερε να εξασφαλίσει εξωτερικές συνεργασίες με διάφορες ειδικότητες, όπως χειρουργούς, ενδοδοντιστές, γναθοχειρουργούς και ορθοδοντικό καθώς επίσης και απεριόριστο αριθμό πανοραμικών ακτινογραφιών από γειτονικό ακτινοδιαγνωστικό κέντρο. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2013 το ΜΚΙΕ κατέγραψε 2303 επισκέψεις στο οδοντιατρείο του, εκ των οποίων οι τριακόσιες ογδόντα ήταν από παιδάκια. Το 2014 οι γιατροί μας φθάνουν σε αριθμό τους τριάντα τρείς. Το οδοντιατρείο λειτουργεί πλέον από Δευτέρα έως Παρασκευή από το πρωί μέχρι το βράδυ, φτάνοντας τις 2820 επισκέψεις ενηλίκων και 423 παιδιών. Το 2015 οι οδοντιατρικοί ασθενείς μας πλέον εξυπηρετούνται στο ΠΕΔΥ οπότε κάποιοι γιατροί αποχωρούν και μένουν 2 οδοντίατροι και ένας παιδοδοντίατρος. Οι εξωτερικές συνεργασίες μας συνεχίζονται με γναθοχειρουργό, ορθοδοντικό και χειρουργό και από 1/1/2015 έως 30/5/2015 έχουμε δει 129 ενήλικες σε τακτικά και έκτακτα ραντεβού καθώς επίσης και 63 παιδιά.

Το κοινωνικό οδοντιατρείο μας, εκτός του ό,τι προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει υψηλού βαθμού υπηρεσίες σε ανασφάλιστους και χαμηλόμισθους πολίτες, λειτούργησε και λειτουργεί ως μοχλός πίεσης ούτως ώστε να πειστεί το υπουργείο για τη σημασία της σωστής και οργανωμένης αντιμετώπισης της Υγιεινής του στόματος. Σε αυτό το πλαίσιο από την πρώτη στιγμή αλλά με μεγάλη συχνότητα τον τελευταίο καιρό δεχόμαστε αλλεπάλληλες επισκέψεις από ξένα κανάλια και σπουδαίους ντοκιμαντερίστες: το Αμερικανικό κανάλι CNN, to Γαλλικό κανάλι 5, τα Γερμανικά Spiegel, ZDF και ARD, το Βρεττανικό ΒΒC, το Russia Today, τα Ιταλικά SkyTG24, RAI3, το Ισπανικό Τelecinco, το τουρκικό Al Jazeera, το Κινεζικό Κανάλι CCTV, το Σουηδικό SVD, το Ισπανόφωνo Ιρανικό Κρατικό κανάλι HispanTV, ονοματίζουμε τυχαία κάποια από αυτά, έχουν δει και καταγράψει δια ζώσης όσα κατά καιρούς ανακοινώνουμε. Για εμάς έχουν γράψει οι New York Times, η Βρετανική The Telegraph, η Γερμανική Deutsche Welle, η Γερμανική Süddeutsche Zeitung, η Αμερικανική Washington Post, πάλι αναφέρουμε κάποιες εφημερίδες δειγματολειπτικά. Ενημερωθήκαμε μάλιστα πριν από λίγες μέρες ό,τι το ιατρείο μας θα είναι μια από τις 47 οργανώσεις σε όλη την Ευρώπη που θα βραβευτεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με το βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη, ως αναγνώριση σε εκείνους που αγωνίζονται για μια καλύτερη κοινωνία. Ωστόσο, έχοντας δει και βιώσει όλα τα προηγούμενα στοιχεία που παραθέσαμε, δεν ενθουσιαζόμαστε με τέτοιου είδους βραβεία και διακρίσεις. Η καλύτερη βράβευση για το ιατρείο θα είναι όταν το Εθνικό Σύστημα Υγείας της χώρας αποκλειστεί από την οποιαδήποτε διαπραγμάτευση και παράλληλα χρηματοδοτηθεί με επιπλέον χρήματα ώστε να αντεπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες λόγω της ανθρωπιστικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας. Ζητάμε επιπλέον από την Κυβέρνηση να γίνει η Οδοντιατρική Πρόληψη και φροντίδα, αναπόσπαστο μέρος της Πρωτοβάθμιας περίθαλψης και να δοθεί ιδιαίτερη προτεραιότητα στους ανασφάλιστους και στους απόρους άμεσα.

Ναταλία Κακουλίδου
μέλος της ομάδας επικοινωνίας και υπεύθυνη του Παρατηρητηρίου Υγείας του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού
http://www.mkiellinikou.org

Γνωρίστε τις επιχειρήσεις της περιοχή σας....... κάντε έξυπνες αγορές

Με ένα κλίκ στις κάρτες τους