Tα Γλυπτά τoυ Παρθενώνα ακόμα πιο κοντά: Νέα δεδομένα και διπλωματικές κινήσεις

Πώς το Βρετανικό Μουσείο αλλάζει ρητορική για τα Γλυπτά του Παρθενώνα

Η υπόθεση των Γλυπτών του Παρθενώνα επιστρέφει στο προσκήνιο με νέα δεδομένα που, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, δεν θυμίζουν επανάληψη αλλά επανατοποθέτηση. Το Βρετανικό Μουσείο, ένας θεσμός ιστορικά αμετακίνητος στη στάση του, εμφανίζεται πλέον πρόθυμο να εξετάσει μια διαφορετική σχέση με την Ελλάδα. Όχι από ηθική αφύπνιση αλλά στο πλαίσιο ενός ευρύτερου εσωτερικού επαναπροσδιορισμού. Το ερώτημα ωστόσο παραμένει αναπάντητο. Πρόκειται για πραγματική πρόοδο ή για επιδέξια παράταση του αδιεξόδου;

Η συζήτηση πυροδοτήθηκε εκ νέου από δημόσιες δηλώσεις του νέου διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Νίκολας Κάλιναν ο οποίος έκανε λόγο για καινοτόμες συνεργασίες χωρίς να αποκλείει την πιθανότητα επιστροφής των Γλυπτών. Αντί για τη μέχρι πρότινος σκληρή άρνηση υπερασπιστών του status quo η ρητορική κινείται πλέον σε χαμηλότερους τόνους δίνοντας χώρο σε δημιουργικές ερμηνείες. Ο πρόεδρος του μουσείου Τζορτζ Όσμπορν δεν κρύβει τη φιλοδοξία του να ολοκληρώσει μια ιστορική συμφωνία που θα συνδέσει το όνομά του με μια νέα εποχή για τη βρετανική πολιτιστική διπλωματία.

Η παρέμβαση της Μαρέβας Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη

Στο πλαίσιο αυτό ξεχωριστή παρουσία υπήρξε η Μαρέβα Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη η οποία συμμετείχε στην πρόσφατη εκδήλωση του Parthenon Project με την ιδιότητα του πολίτη και όχι της συζύγου του πρωθυπουργού. Δήλωσε ότι πρόκειται για την κατάλληλη στιγμή καθώς υπάρχει ένα win-win σενάριο για τις δύο πλευρές. Όπως είπε είναι συγκινητικό να ακούς Βρετανούς να μιλούν με τέτοιο σεβασμό για τα Γλυπτά ενώ χαρακτήρισε την επανένωση ως μοναδική περίπτωση πολιτιστικής αποκατάστασης επισημαίνοντας πως δεν πρόκειται για επιστροφή αντικειμένων αλλά για αποκατάσταση της ιστορικής και αρχιτεκτονικής ακεραιότητας ενός μνημείου.

Η ίδια στάθηκε στις συνεχιζόμενες συνομιλίες μεταξύ Λονδίνου και Αθήνας με βάση μια κυλιόμενη παραχώρηση σημαντικών ελληνικών εκθεμάτων που δεν έχουν εγκαταλείψει ποτέ την πατρίδα. Μια τέτοια συμφωνία θα προέβλεπε αμοιβαίες εκθέσεις στο πλαίσιο πολιτιστικής συνεργασίας υψηλού συμβολισμού. Στην εκδήλωση σημειώθηκε επίσης πως το προσωπείο του Αγαμέμνονα αποτελεί ένα από τα εμβληματικά αντικείμενα που θα μπορούσαν για πρώτη φορά να παρουσιαστούν στο Λονδίνο χωρίς να αλλάξει το καθεστώς κυριότητας.

Νομικά εμπόδια και πολιτικές αντιστάσεις

Η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να διαπραγματευθεί μια συνολική λύση με σεβασμό στην πολιτιστική συνέχεια και την εθνική ευαισθησία. Δεν αποκλείεται ένα σχήμα ως μεταβατικό στάδιο με ρητή συμφωνία για τον τελικό επαναπατρισμό. Όμως το κομβικό σημείο παραμένει. Ο νόμος του 1963 που διέπει το Βρετανικό Μουσείο απαγορεύει τη μόνιμη απομάκρυνση αντικειμένων από τις συλλογές του. Εδώ εντοπίζεται και το ρίσκο της συγκυρίας. Χωρίς υπέρβασή του η επιστροφή δεν είναι αποκατάσταση αλλά ετεροβαρής υποχώρηση.

Από την πλευρά των Βρετανών πολιτικών ο λόρδος Πάρκινσον άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο δανεισμού αλλά όχι οριστικής επιστροφής. Όπως είπε το μουσείο δανείζει κάθε χρόνο περίπου 2000 αντικείμενα επομένως υπάρχει νομική ευελιξία. Η δήλωση αυτή, ωστόσο, προδίδει την επιμονή μέρους του πολιτικού κόσμου να αντιμετωπίσει τα Γλυπτά ως κινητό απόθεμα και όχι ως τμήμα ενιαίου μνημειακού σώματος. Σε αντίθεση με αυτή τη γραμμή ο πρώην διαπραγματευτής του Brexit λόρδος Ντέιβιντ Φροστ δήλωσε πως ήρθε η ώρα να σταματήσει η Βρετανία να αντιστέκεται. Δεν ξέρω τι κερδίζουμε πλέον λέγοντας όχι ανέφερε χαρακτηριστικά προσθέτοντας πως αυτό που χρειάζεται είναι ένα δώρο χωρίς προκαταλήψεις.

Η κοινή γνώμη δείχνει τον δρόμο

Η κοινή γνώμη στη Βρετανία φαίνεται να έχει ήδη προχωρήσει περισσότερο από το πολιτικό σύστημα. Σύμφωνα με έρευνα της YouGov το 64% των Βρετανών υποστηρίζει την επιστροφή των Γλυπτών υπό τον όρο της ανταλλαγής εκθεμάτων με ελληνικά μουσεία ενώ το 77% δηλώνει υπέρ των διεθνών πολιτιστικών συνεργασιών. Ο λόρδος Εντ Βέιζι συμπρόεδρος του Parthenon Project έκανε λόγο για μια ιστορική δυνατότητα ενίσχυσης των διμερών σχέσεων που μπορεί να αποτελέσει πρότυπο ήπιας ισχύος και πολιτιστικής διπλωματίας με αμοιβαίο όφελος για τις δύο χώρες

Τέλος φόρμας

Η διεθνής κοινή γνώμη ευνοεί πλέον ανοιχτά το ελληνικό αίτημα. Η UNESCO έχει απορρίψει την ισχύ του οθωμανικού φιρμανιού το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως νομικό άλλοθι για την απομάκρυνση των Γλυπτών τον 19ο αιώνα. Το αφήγημα περί καθολικής ιδιοκτησίας των μουσείων επανεξετάζεται υπό το πρίσμα της μετααποικιοκρατικής κριτικής και των απαιτήσεων ιστορικής δικαιοσύνης

Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι οι συνθήκες ωρίμασαν. Εκεί που για δεκαετίες υπήρχε τοίχος τώρα υπάρχει ρωγμή. Όμως η πολιτική σημασία αυτής της ρωγμής θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα θα διαπραγματευθεί. Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν τα Γλυπτά θα επιστρέψουν αλλά και πώς θα επιστρέψουν. Ως δανεικό ιστορικό δείγμα ή ως αποκατεστημένο εθνικό σώμα ενός λεηλατημένου μνημείου. Οι κινήσεις που θα ακολουθήσουν θα δείξουν αν αυτή η φάση είναι η αρχή του τέλους της εκκρεμότητας ή η πιο επιδέξια καθυστέρηση που γνωρίσαμε ποτέ στο όνομα της συνεργασ

newsbomb.gr/