Μεταναστευτικό: Σκληρότερο πλαίσιο για παρανόμους - Φόβοι για νέο «τσουνάμι» από Λιβύη

Σκοπός του σχεδίου να θεραπευτούν αδυναμίες οι οποίες σαφέστατα λειτουργούν ως παράγων έλκυσης παρανόμων μεταναστών στη χώρα

Παρουσιάστηκε χθες στο υπουργικό συμβούλιο το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Μετανάστευσης από τον Μάκη Βορίδη. Η απόφαση της κυβέρνησης για σημαντική σκλήρυνση του πλαισίου για την μετανάστευση στη χώρα, έρχεται σε μια κομβική στιγμή, όχι μόνον διότι και η υπόλοιπη Ευρώπη - με πρώτη και κύρια τη Γερμανία - σκληραίνει αντίστοιχα την στάση της αλλά και εν μέσω φόβων για μια νέα μεταναστευτική κρίση, τροφοδοτούμενη από δύο πολύ σκληρές συγκρούσεις.

Αυτή που λαμβάνει χώρα στο Σουδάν και αυτή στη Γάζα. Που μπορούν δυνητικά να οδηγήσουν στον εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων και ως εκ τούτου την προσπαθειά τους να μεταβούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο, χώρες όπως η Αίγυπτος και η Λιβύη αποκτούν κομβικό ρόλο στην αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης προς την Ευρώπη, με κύρια πύλη εισόδου τη χώρα μας και συγκεκριμένα τη Γαύδο.

Το εσωτερικό μέτωπο

Στο εσωτερικό μέτωπο, είναι ξεκάθαρο ότι στόχος της κυβέρνησης είναι να μετατρέψει τη χώρα σε μη ελκυστική «ενδιάμεση στάση» για τους παράνομους μετανάστες που θέλουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τη βόρεια Ευρώπη. Με βάση τις νέες ρυθμίσεις, όποιος εισέρχεται στη χώρα παράνομα ή παραμένει σε αυτή ενώ έχει απορριφθεί η αίτηση ασύλου του, θα αντιμετωπίζει αυστηρότερες κυρώσεις. Η υποχρέωση συμμόρφωσης με εντολή αποχώρησης καθίσταται άμεση και αδιαπραγμάτευτη.

Ειδάλλως ο παρανόμως εισελθών μετανάστης που δεν λαμβάνει άσυλο θα είναι αντιμέτωπος μέχρι και με επτά χρόνια συνολικής κράτησης. Δύο χρόνια διοικητικής κράτησης και δύο έως πέντε χρόνια ποινής για την παράνομη είσοδο στην χώρα. Στόχος της συγκεκριμένης ρύθμισης φαίνεται το να είναι το να αντιμετωπιστεί η δυσλειτουργία του υφιστάμενου καθεστώτος, το οποίο χαρακτηρίζεται από υπερβολική γραφειοκρατία και χαμηλή αποτελεσματικότητα. Αδυναμίες οι οποίες σαφέστατα λειτουργούν ως παράγων έλκυσης μεταναστών, που θεωρούν ότι - με την κατάλληλη καθοδήγηση από δικηγόρους, ΜΚΟ ή άλλους παράγοντες - μπορούν να τις εκμεταλλευθούν για να διασφαλίσουν την παραμονή τους στην Ευρώπη.

Βέβαια, ερωτήματα όπως το που ακριβώς θα εκτίουν τις «ποινές» τους οι παράνομοι μετανάστες ή το πώς ακριβώς τα ανοιχτά κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης θα μετατραπούν σε «κλειστά» δίχως να διακοπεί η ευρωπαϊκή χρηματοδότησή τους, δεν έχουν απαντηθεί ξεκάθαρα από πλευράς κυβέρνησης.

Το αδιέξοδο των επιστροφών

Εξίσου μεγάλη όμως προσοχή δίνει η κυβέρνηση στο ζήτημα των επιστροφών.
Η ανάγκη αλλαγής του πλαισίου κατέστη εμφανής από τα στοιχεία του 2024: από τις 31.000 αιτήσεις παραμονής που απορρίφθηκαν, μόλις 5.800 οδήγησαν σε επιστροφή. Δηλαδή, λιγότερες από 2 στις 10 περιπτώσεις κατέληξαν σε απομάκρυνση από τη χώρα. Με το νέο πλαίσιο, προβλέπεται πιο απλός, δίκαιος και άμεσος μηχανισμός επιστροφών, με σκοπό την ενίσχυση της νομιμότητας και την αποσυμφόρηση των δομών υποδοχής. Πρέπει βεβαίως να σημειωθεί ότι το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τις επιστροφές γίνεται ευνοϊκότερο για την ελληνική πλευρά, καθώς υπάρχουν προβλέψεις σε ευρωπαϊκό πλέον επίπεδο για ικανότερους μηχανισμούς επιστροφών. Μέχρι στιγμής όμως, παρά τις πιέσεις δεν υπάρχει χειροπιαστή συμφωνία επιστροφών με κάποιο από τα μεγάλα κράτη προέλευσης παρανόμων μεταναστών.

Αποτροπή στην Βόρειο Αφρική

Μπορεί το υπουργείο μετανάστευσης να έκανε πρόσφατα λόγο για μείωση 30% στις μεταναστευτικές ροές, στη Γαύδο όμως και τον διάδρομο στα νότια της χώρας, υπάρχει μια εκρηκτική αύξηση εισόδων. Μέσα σε δύο μόνον ημέρες το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, πάνω από 500 παράνομοι μετανάστες αποβιβάσθηκαν στο μικροσκοπικό νησί. Και με 17 άνδρες του λιμενικού να βρίσκονται αντιμέτωποι με κακουργηματικές κατηγορίες για το ναυάγιο της Πύλου, αυτό περιορίζεται στο να μεταφέρει τις βάρκες που εμφανίζονται στην συγκεκριμένη περιοχή, σε ασφαλή νερά και να προσπαθεί να βρει τους διακινητές ανάμεσα στους εκατοντάδες επιβάτες τους.
Για να αντιμετωπισθεί το ζήτημα τόσο η ελληνική, όσο και η ευρωπαϊκή πλευρά κατανοούν ότι οι βάρκες πρέπει να εμποδιστούν πριν ξεκινήσουν το ταξίδι τους. Τόσο στη Λιβύη όσο και στην Αίγυπτο. Χώρες με κομβικό ρόλο στις νέες διαδρομές που επιλέγουν τόσο προερχόμενοι από την Αφρική όσο και από την Ασία.

Οι διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο

Και εάν στη Λιβύη, μια χώρα που αποτελεί προς το παρόν μια «μαύρη τρύπα» καθώς βρίσκεται όχι μόνον εμπρός στα πρόθυρα νέων εμφύλιων συγκρούσεων, αλλά και με εκτεταμένες περιοχές της να ελέγχονται από «πολέμαρχους» οι δυσκολίες να υπάρξει κάποια συμφωνία είναι ξεκάθαρες, τα πράγματα δεν είναι εύκολα ούτε στην περίπτωση της Αιγύπτου.

Τέλος φόρμας

Το μεταναστευτικό αποτελεί πεδίο σκληρής διαπραγμάτευσης μεταξύ ΕΕ και Αιγύπτου. Υπάρχει διάσταση συμφερόντων και προσεγγίσεων, με την Αίγυπτο να επιχειρεί να αξιοποιήσει τον ρόλο της για οικονομικά και γεωπολιτικά ανταλλάγματα, και την ΕΕ να απαιτεί περισσότερη συνεργασία χωρίς πάντα να προσφέρει τα αντίστοιχα μέσα. Με τον φόβο μιας νέας «Νάκμπα» δηλαδή μαζικού εκτοπισμού των Παλαιστινίων από την Γάζα, ο ρόλος της βορειοαφρικανικής χώρας γίνεται πλέον κομβικός για τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εμπόδια στην «νότια οδό».
Χαρακτηριστικό είναι ότι σε πρόσφατες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών η Αίγυπτος τόνιζε συνεχώς ότι τα κονδύλια που λαμβάνει από την ΕΕ, τον UNHCR και το UNDP δεν επαρκούν για να καλύψουν το βάρος που φέρει. Ζήτησε δε επιπλέον χρηματοδότηση και κατήγγειλε έμμεσα ότι οι ευρωπαϊκοί πόροι δεν είναι ανάλογοι του πραγματικού προβλήματος. Την ίδια στιγμή ισχυρίσθηκε ότι έχει ήδη κόψει σημαντικές ροές ασιατών - και κυρίων υπηκόων του Μπαγκλαντές - προς την Λιβύη, που ως σκοπό έχουν το να ξεκινήσουν από εκεί το ταξίδι τους προς την Ευρώπη. Μια κίνηση που ερμηνεύεται ως μια προσπάθεια να επιδειχθεί ότι υπό τις κατάλληλες συνθήκες.

Από την άλλη πλευρά οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σημείωναν ότι η Αίγυπτος δεν συνεργάζεται όσον αφορά στις επιστροφές παρανόμων μεταναστών στην χώρα. Γεγονός που οι Αιγύπτιοι υποβάθμισαν λέγοντας ότι ο αριθμός τους δεν είναι σημαντικός.

Όσο για την Λιβύη; Παρά το γεγονός ότι το υπουργείο Εξωτερικών εργάζεται με μεσοπρόθεσμο στόχο την επίσκεψη του Γιώργου Γεραπετρίτη στην περιοχή η κατάσταση είναι τόσο σύνθετη που δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες για κάποιου είδους συμφωνία με ουσιαστικό αποτέλεσμα.

newsbomb.gr