Πόσες ώρες κοιμόντουσαν κάθε μέρα οι αρχαίοι Έλληνες;

Χωρίς φώτα και ρολόγια, οι αρχαίοι Έλληνες κοιμούνταν αλλιώς. Ένα πλούσιο άρθρο που εξηγεί πόσες ώρες κοιμόντουσαν και πώς ήταν οργανωμένος ο ύπνος τους.

Συντάκτης: Γρηγόρης Κεντητός

Ο ήλιος έδυε και μαζί του έπεφτε και η αυλαία της μέρας για τον αρχαίο Έλληνα. Χωρίς τεχνητό φως, χωρίς θόρυβο από αυτοκίνητα ή τηλεοράσεις, οι νύχτες ήταν σκοτεινές και ήσυχες. Το σώμα υπάκουε στους ρυθμούς της φύσης. Ο ύπνος δεν ήταν πολυτέλεια. Ήταν τελετουργία.

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν κοιμούνταν απαραίτητα με τον ίδιο τρόπο που κοιμόμαστε σήμερα. Η δομή του ύπνου τους ήταν συχνά διφασική. Ξεκινούσαν με έναν “πρώτο ύπνο”, μόλις λίγη ώρα μετά τη δύση του ήλιου. Αυτός διαρκούσε περίπου τρεις με τέσσερις ώρες. Ύστερα, ξυπνούσαν για λίγο. Ίσως να διάβαζαν, να προσεύχονταν, να συζητούσαν ή και να έκαναν έρωτα.

Η δεύτερη φάση, ο λεγόμενος “δεύτερος ύπνος”, ξεκινούσε αργότερα μέσα στη νύχτα και κρατούσε επίσης τρεις με τέσσερις ώρες. Συνολικά, οι ώρες ύπνου έφταναν τις έξι ή οκτώ κάθε βράδυ. Η διαφορά ήταν ότι ο ύπνος αυτός ήταν μοιρασμένος και ευθυγραμμισμένος με τη φυσική σκοτεινιά του κόσμου τους.

Ορισμένοι κοιμούνταν και το μεσημέρι. Σε γεωργικές κοινωνίες, όταν οι δουλειές ξεκινούσαν πολύ νωρίς, ένα σύντομο διάλειμμα και λίγος ύπνος στη ζέστη της ημέρας ήταν ευλογία. Η έννοια της μεσημεριανής ανάπαυσης δεν είναι μοντέρνα επινόηση. Είναι αρχαία συνήθεια.

Ο ύπνος στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν απλώς ανάγκη. Ήταν και μυστήριο. Οι θεοί του ύπνου είχαν σημαντική θέση στο φαντασιακό των Ελλήνων. Ο Ύπνος, αδελφός του Θανάτου, ήταν ήπιος, απαλός, προστάτης της ανάπαυσης. Ο Μορφέας, γιος του, εμφανιζόταν στα όνειρα με τη μορφή ανθρώπων. Ο ύπνος ήταν είσοδος στον άλλον κόσμο.

Οι γιατροί της εποχής, όπως ο Ιπποκράτης, αναγνώριζαν τη σημασία του ύπνου για την υγεία του σώματος και της ψυχής. Αν κάποιος κοιμόταν πολύ ή λίγο, αυτό ήταν ένδειξη διαταραχής. Ο καλός ύπνος θεωρούταν μέρος της ισορροπημένης ζωής, όπως η διατροφή και η γυμναστική.

Η απουσία ηλεκτρισμού σήμαινε ότι ο ύπνος δεν ήταν απομονωμένος από τον φυσικό ρυθμό της ημέρας και της νύχτας. Οι αρχαίοι Έλληνες κοιμούνταν όταν σκοτείνιαζε και ξυπνούσαν όταν ξημέρωνε. Ο βιολογικός τους ρολόι ήταν συνδεδεμένος με το περιβάλλον και όχι με ένα ξυπνητήρι.

Στους αγροτικούς πληθυσμούς, το καλοκαίρι μπορεί να ξυπνούσαν πριν ακόμα ανατείλει ο ήλιος, για να αποφύγουν την κάψα της ημέρας. Τον χειμώνα, κοιμούνταν περισσότερο. Ο ύπνος προσαρμοζόταν στη ζωή, και όχι η ζωή στον ύπνο.

Σήμερα, κοιμόμαστε λιγότερο, αλλά και διαφορετικά. Οι αρχαίοι Έλληνες κοιμούνταν ίσως τις ίδιες ώρες, αλλά με τρόπο πιο φυσικό, πιο κοντά στη βιολογία τους. Ίσως γι’ αυτό και ξυπνούσαν με περισσότερη διάθεση να φιλοσοφήσουν. Ή, απλώς, να ζήσουν.

sportime.gr/